ارتداد و آزادی عقیده از نگاه قرآن

دیدگاه های گوناگون راجع به حکم ارتداد و ارتباط آن با آزادی عقیده از نگاه قرآن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نویسنده در راستای بررسی ناسازگاری حدّ ارتداد در اسلام با حق آزادی عقیده، نخست سه تفسیر از »حق بودن آزادی عقیده« مطرح می کند که عبارتند از: 1. هر عقیده ای را که انسان برگزید مورد احترام است؛ چه حق و چه باطل، 2. هر عقیده ای را برگزید کیفر ندارد، نه اینکه مورد احترام است و 3. هر عقیده ای را برگزید کیفر دنیوی ندارد، نه اینکه مطلقاً نیز ندارد. سپس  معنای سوم را پذیرفتنی می شمارد. در ادامه با تعریف ارتداد، دو نظریه لزوم قتل مرتد و عدم آن را مطرح کرده، بر این باور است که روایات، نظریه نخست را تأیید می کند، و قرآن نظریه دوم را ؛ که در این میان طرفداران کیفر قتل، آیات را توجیه می کنند و مخالفان آن، روایات را. در این راستا سه تفسیر برای روایات و دو تفسیر برای آیات مربوطه ارائه شده است که در مقام مقایسه دلایل و توجیهات دو دیدگاه، طرفداران قتل مرتد، هم در استدلال به روایات و هم در توجیه آیات ناموفق می نمایند. اما مخالفان قتل مرتد در توجیه روایات چندان موفق به نظر نمی رسند. حال آنکه در اصل استدلال به آیات برای اثبات مدعای خویش موفّق بوده اند. از این رو تفسیر دیگری از روایات ارائه می شود و آن اینکه حکم قتل مرتد در روایات، قیدی ارتکازی - که همانا وضوح حقانیّت اسلام است - دارد. براساس این تفسیر، هرگاه وضوح حقانیّت اسلام به جهت شبهه افکنی یا ضعف توان فکری شخص برای او از میان رفته باشد و مرتد گردد محکوم به قتل نخواهد بود.